علت ناخن جویدن کودکان چیست؟

علت ناخن جویدن در کودکان چیست؟ چه راهکاری برای حل این مسئله وجود دارد؟ والدین باید چه برخوردی با کودک در برابر این عادت بد داشته باشند؟ باید در همین ابتدا بگوییم جویدن ناخن در کودکان علت واحدی ندارد و می تواند از ریشه های مختلفی نشأت گرفته باشد. از دلایل روحی گرفته تا علل وراثتی و محیطی و … . اما باید بدانید ترک این عادت بد کار مشکل و دشواری نیست و شما می توانید با پیدا کردن علت و بکارگیری روش های درمانی آن این عادت را از سر کودک بیندازید. پس در ادامه با ما همراه باشید تا علل و راهکارهای درمانی جویدن ناخن را با هم بررسی کنیم.

علت ناخن جویدن کودکان چیست؟

کودک ممکن است به دلایل زیادی از جمله کنجکاوی، عادت، تقلید، استرس و … ناخن هایش را بجود. ناخن جویدن یکی از متداول ترین موارد به اصطلاح عادت‌های عصبی است که شامل مکیدن انگشت، دندان قروچه، پیچاندن مو و کندن مو، دست کردن در بینی و … هستند. در صورتی که جلوی این عادت ها گرفته نشود می‌تواند در بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.

بزرگ شدن کودک می‌تواند عاملی برای مضطرب شدن کودک باشد! در صورتی که شاید این فشار و استرس ها برای والدین قابل مشاهده و درک نباشد. اگر کودک شما زیاد ناخن هایش را نمی‌جود و آسیبی به خود نمی رساند و به صورت ناخودآگاه این کار را می کند، جای نگرانی نیست. مثلا اگر زمان تماشای تلویزیون، یا در موقعیت های استرس زا این کار را می کند، احتمالا با مرور زمان این عادت خود به خود ترک می شود. این کار فقط راهی برای کنار امدن با استرس های جزئی است و مشکل خاصی محسوب نمی شود.

اما اگر فکر می‌کنید این عادت بیش از اندازه طولانی شده و نیاز به دخالت شما است، می‌توانید از روش‌های ساده‌ای که در ادامه پیشنهاد می‌شود استفاده کنید.

علل جویدن ناخن را به طور کلی می توان در این دسته ها خلاصه کرد:

• خستگی و بی حوصله شدن

شاید خود شما هم تجربه کرده باشید در زمان بیکاری دسته‌ای از موهای خود را گرفته اید و پیچانده اید و شاید حس کردید نیاز به مرتب کردن دارند و … . کودکان نیز در زمان های بیکاری خود ممکن است با موهای خود بازی کنند و یا ناخن های خود را بجوند.

• ترس و اضطراب داشتن کودک

جویدن ناخن همچون یک مسکن و آرامش بخش در شرایط پر تنش و استرس زا برای کودکان است. همچنین در مواقع ترس کودک به عنوان یک رفتار گذار شناخته می شود. مثلا بعضی از کودکان در هنگام شب و خوابیدن دست خود را می مکند و ممکن است در ادامه ناخن های خود را نیز بجوند. این رفتار واکنشی در برابر ترس از تاریکی کودکان می باشد.

• تقلید از دیگران

کودکان در سنین پایین مانند یک طوطی هر رفتاری را که ببینند تقلید می کنند. پس جای تعجب ندارد که اگر والدین در هنگام تماشای تلویزیون عادت به جویدن ناخن دارند، کودک نیز چنان کند.

• نشانه ای فرعی از اختلالات دیگر 

در صورتی‌که تکرار این عادت طولانی مدت شده باشد، مشاوران این احتمال را مطرح می‌کنند که ممکن است نشان از یک اختلال دیگر باشد. مثلا جویدن ناخن ممکن است نشان از وسواس فکری در کودک باشد. یا ممکن است تنها راهی برای ایجاد تمرکز کودک باشد. همچنین احتمال دیگری که روانشناسان مطرح می‌کنند، اختلال بیش فعالی در کودکان است.

علاوه بر موارد ذکر شده می توان به کمبود محبت عاطفی، داشتن زمینه وراثت، استرس درس و کلاس، تجربه موقعیت‌های جدید ( مثل روز اول مدرسه و مهد ) نیز اشاره کرد.

راهکارهای از بین بردن ناخن خوردن در کودکان

ترک هر عادتی نیازمند به خود کنترلی و یادگیری مهارتی است. زمانی که با کودکان و خردسالان مواجه هستید به خودکنترلی و صبر و ملایمت بیشتری  احتیاج است. شما باید این تکنیک ها را همراه با تنوع و خلاقیت خود به فرزندتان بیاموزید و فرصت مناسب برای اجرای آن را به کودک بدهید.

1. توجه به اهمیت رابطه والدین و فرزند

در اولین گام نیاز است به اهمیت ارتباط با کودک خود آگاه باشید. از رفتارهایی همچون داد زدن به سر کودک، ترساندن و تهدید کردن کودک، اطلاع رسانی به دایی و خاله و … برای نصیحت کودک خودداری کنید. این رفتار ها خود عامل تشدید اضطراب کودک و در نتیجه تقویت این عادت می‌شود.

به جای آن می‌توانید روابط عاطفی خود را با کودک قوی کنید. هرچه رابطه محکم تری بین شما و کودک باشد، کودک راحت تر احساسات خود را بروز می دهد. از ترس ها و نگرانی هایش به شما می گوید و کمتر دچار اضطراب می شود.

تکنیک های تربیت فرزند را از اینجا بخوانید

2. کوتاه کردن ناخن های کودک

یکی از ساده ترین راه ها برای پیشگیری از این عادت کوتاه نگه داشتن ناخن های کودک است. ناخن های کودک را در فواصل زمانی کم کوتاه کنید تا ناخنی برای جویدن نماند! این کار را با دعوا و زور انجام ندهید. برای کمتر کردن مقاومت کودک در برابر کوتاه کردن ناخن، این کار را یکی از روتین های بهداشتی خانواده قرار دهید. برای کوتاه کردن ناخن کودکان و نوزادان توصیه می‌شود از ناخن گیر مخصوص کودک و یا ست های مانیکور بچگانه استفاده کنید.

3. قانون ” ناخن جویدن ممنوع “

کودکان با قوانین ساده در خانه آشنایی دارند. مثلا می‌دانند باید برای استفاده از دستشویی دمپایی به پا کنند. یا هنگام استراحت هر یک از اعضای خانواده باید کمتر سر و صدا کنند. شما می توانید در این مورد نیز قانونی ابداع کنید. مثلا بگویید:” زمانی که با من صحبت می‌کنی جویدن ناخن ممنوعه” در صورتی که کودک به این کار ادامه داد، محل را ترک کنید و بگویید:” من فعلا اتاق را ترک می کنم تا دیگر ناخن هایت را نجوی، چونکه برای من آزار دهنده است”

4. از زبان رمزی استفاده کنید

بهتر است تذکر هایی که به کودک می‌دهید با زبان شوخی و رمزی و غیر مستقیم باشد. مثلا با شوخی و خنده به او بگویید:” استپ” یا ” دست ها بالا” و یا با قلقلک دادن کودک او را از ادامه کار باز دارید.

5. درباره مضرات ناخن جویدن بگویید

از آنجایی که اغلب کودکان به صورت ناخودآگاه دچار این عادت می شوند، نمی توانند به تنهایی و خود به خود آن را ترک کنند. با فرزندتان صحبت کنید و در مورد علل و مضرات این عادت صحبت کنید تا از اهمیت این قضیه اگاه شود.

6. دستان کودک را مشغول نگه دارید

تا جایی که می شود دستان کودک را به کاری مشغول کنید. زمانی که کودک با دست هایش مشغول باشد دیگر امکان جویدن ناخن ندارد. و این می تواند به مرور باعث ترک این عادت شود. مثلا می توانید خمیر بازی، اسلایم، گِل بازی و یا کش های بازی را در اختیار کودک بگذارید تا مشغول بازی با آن ها شود. همچنین می‌توانید از توپ های نرم ضد استرس و یا پلاستیک های حباب دار و یا پاپیت ها نیز استفاده نمایید.

از بازی هایی همچون خانه سازی، لگو، پازل، کلاژ و … که وقت بیشتری کودک را مشغول به خود می کنند نیز کمک بگیرید.

خوراکی هایی مثل هویج، کرفس، چوب شور، ادامس های بدون قند و … نیز در مشغول کردن دست و دهان کودک موثر اند.

7. به کودک پاداش دهید

می توانید برای تشویق کودک از جدول های هفتگی استفاده کنید و بر اساس آن به کودک پاداش دهید. مثلا یک جدول هفتگی بکشید و هر روزی که کودک ناخن هایش را نجوید یک ستاره و یا یک تیک بزنید. بعد از اینکه ستاره ها به تعداد مشخصی رسیدند می توانید به کودک یک هدیه در حوزه دلخواهش بدهید.

اگر کودکتان نمی تواند یک روز تمام این عادت را انجام ندهد، روز را به بخش های مختلفی تقسیم کنید. مثلا زمان صبحانه خوردن، زمان تماشای تلویزیون، زمان بازی کردن و … و بر اساس آن ستاره بدهید.